Ocena wiarygodności kredytowej Miasta

Głównym zadaniem ratingu jest poinformowanie obecnych i przyszłych inwestorów, krajowych jak i zagranicznych, o wiarygodności i wypłacalności miasta. Najczęstszą przyczyną ubiegania się o rating jest planowana emisja obligacji komunalnych, euroobligacji lub też zaciągnięcie kredytu.

W Polsce dotychczas ocenie poddało się 5 miast, między innymi Szczecin. Ratingu naszego Miasta dokonują od 1998 r. Standard & Poor's oraz Fitch IBCA, które należą do najbardziej renomowanych i największych agencji ratingowych na świecie.

Agencje ratingowe stosują specjalna skalę ocen składającą się z kombinacji kilku liter, jednej cyfry i dodawanych znaków plus lub minus, podwyższających lub obniżających daną ocenę. Skala ocen stosowana we wszystkich instytucjach ratingowych jest podobna. Poniżej przedstawiono skale ocen stosowane przez Standard & Poor's oraz Fitch IBCA.

Tab. nr 23 Skale ocen ratingowych

Źródło: Ratings, Fitch IBCA, October 1998, Counterparty, Ratings Guide, Standard & Poor's.

Jak przedstawiono w powyższej tabeli najwyższą oceną wystawianą w długim okresie jest ocena AAA. Oznacza ona najwyższą zdolność podmiotu do regulowania swoich zobowiązań. Różnica pomiędzy poszczególnymi ocenami jest bardzo niewielka, a możliwość postawienia dodatkowych znaków + lub - jeszcze bardziej tę skalę upłynnia. W tym miejscu należy dodać, że możliwość dodania plusa lub minusa istnieje tylko dla ocen od AA do oceny CCC.

Następna w kolejności ocena - AA - tylko w niewielkim stopniu różni się od oceny najwyższej. Tutaj także podmiot zobowiązany charakteryzuje się bardzo wysoką zdolnością regulowania zobowiązań. W przypadku oceny A istnieje już pewne ryzyko zajścia niekorzystnych zmian w otoczeniu podmiotu, które mogą utrudnić uregulowanie zobowiązania. Jednak możliwość uregulowania zobowiązań jest nadal wysoka. Ostatnia z ocen inwestycyjnych - ocena BBB - oznacza, że analizowany podmiot posiada wymagane zabezpieczenia w stosunku do zobowiązań, jednak niekorzystne elementy makrootoczenia mogą znacząco osłabić zdolność podmiotu do uregulowania swoich zobowiązań.

Przedstawione wyżej oceny mają charakter inwestycyjny, co oznacza, że dotyczą podmiotów, które mogą w miarę bezpiecznie inwestować bądź też inne podmioty: firmy ubezpieczeniowe, banki, fundusze inwestycyjne lub emerytalne. Pozostałe oceny przyporządkowane zostały podmiotom, które są obarczone większym ryzykiem nieterminowego uregulowania zobowiązania, stąd też przylgnęła do nich nazwa ocen spekulacyjnych.

Najwyższa z ocen spekulacyjnych - BB - charakteryzuje podmioty posiadające zdolność do regulowania zobowiązań, którą w istotny sposób mogą zakłócić niekorzystne zmiany w otoczeniu zewnętrznym, zarówno w makrootoczeniu, jak i w otoczeniu konkurencyjnym. Zmiany te mogą (ale nie muszą) doprowadzić do pogorszenia jakości obsługi zadłużenia.

Kolejna z ocen - ocena B - różni się tylko od oceny BB tym, że niekorzystne zmiany z otoczenia zewnętrznego z dużym prawdopodobieństwem mogą wpłynąć na zdolność lub chęć spłaty zobowiązań finansowych przez dłużnika.

Oceny CCC oraz CC oznaczają sytuację, w której zobowiązania posiadające te oceny są już w obecnej chwili zagrożone ryzykiem niespłacenia. Zdolność dłużnika do spłaty zobowiązań zależy wyłącznie od wystąpienia pozytywnych czynników zewnętrznych. W przypadku podmiotów posiadających ocenę C oznacza to dodatkowo pojawienie się wniosku o postawienie dłużnika w stan upadłości. Wszystkie oceny CCC, CC, C oznaczają, że podmioty w ten sposób ocenione systematycznie regulowały swoje zobowiązania.

Ostatnia grupa ocen, lub też ocena, w zależności od tego, według której skali oceniamy podmiot, oznacza, że w analizowanym podmiocie doszło do przerwania spłaty zobowiązań.

Oceny ratingowe wykorzystywane są przez inwestorów jako wskazówki prawdopodobieństwa uzyskania zwrotu swoich środków stosownie do warunków inwestowania. Tak więc wykorzystanie ocen kredytowych określa ich funkcję jako oceny "rangi inwestycyjnej" (międzynarodowe długoterminowe kategorie) wskazującej odpowiednio niskie prawdopodobieństwo braku obsługi zadłużenia, podczas gdy oceny spekulacyjne lub nieinwestycyjne sygnalizują prawdopodobieństwo wystąpienia zaniechania obsługi zadłużenia lub wskazują na już występujący brak obsługi zadłużenia. Oceny nie zakładają natomiast prawdopodobieństwa wystąpienia braku obsługi zadłużenia. Wiarygodność ratingu można rozpatrywać pod kątem związku między nadaną przez agencję oceną a prawdopodobieństwem niespłacenia przez dłużnika zobowiązania w terminie *.

* W dłuższej perspektywie, brak obsługi zadłużenia przy ocenie AAA nadanej przez agencję Fitch IBCA dla obligacji emitowanych przez jednostki w Stanach Zjednoczonych stanowi przeciętnie mniej niż 0,10% w ciągu roku, podczas gdy równoznaczny wskaźnik dla ocenianych zobowiązań BBB wyniósł 0,35% oraz dla zobowiązań B - 0,3%.Por. Ratings, Fitch IBCA, October 1998,s.1.

Pierwsza ocena Miasta Szczecina przyznana w roku 1998 przez Fitch IBCA kształtowała się następująco:

niewielki poziom zadłużenia Miasta Szczecina w odniesieniu do standardów krajowych i międzynarodowych - niespłacone zadłużenie wynosiło 19% przychodów operacyjnych na koniec 2000 r., pomimo iż zadłużenie gwałtownie wzrastało w ostatnich kilku latach i spodziewany jest jego dalszy wzrost w 2001r.;
dobrą płynność wynikającą z bezpośredniego dostępu do źródeł finansowania i ostrożne zarządzanie finansami;
zaawansowanie i ostrożne metody zarządzania finansami - Szczecin zwykle wykonuje lub przekracza plany założone w budżecie;
dogodne połączenia komunikacyjne i odpowiednią infrastrukturę pod względem standardów w Europie Środkowej i Wschodniej;
niską stopę bezrobocia, stale utrzymującą się poniżej średniej krajowej; oraz
korzystne położenie miasta w pobliżu granicy z Niemcami oraz dogodne połączenie ze Skandynawią.

negatywne trendy w wynikach budżetowych, które nadal są na średnim poziomie w porównaniu z innymi polskimi miastami ocenianymi przez Standard & Poor's; nadwyżka operacyjna zmniejszała się od połowy lat 90. i dodatkowo podlega ograniczeniu ze względu na wprowadzenie reformy administracyjnej w Polsce, która niekorzystnie wpłynęła na wyniki budżetowe w 2000 r., jednak nie należy spodziewać się znacznego pogorszenia sytuacji finansowej miasta;
wolniejszy wzrost przychodów operacyjnych w stosunku do wydatków operacyjnych odnotowywany od 1996r., wynikający ze wzrostu zakresu odpowiedzialności, który nie znalazł pełnego odzwierciedlenia w środkach finansowych;
znacznie ograniczona elastyczność przychodów wynikająca z przyjęcia nowych obowiązków oraz kontroli państwa nad większością źródeł przychodów; w 2000r. po wprowadzeniu reformy administracyjnej część środków przekazywanych przez rząd centralny wzrosła do 54% przychodów operacyjnych z 30% w 1998r.; ponadto 18% przychodów operacyjnych pochodzi z podatków wspólnie dzielonych z rządem centralnym, a także rząd centralny ustanawia górne granice podatków lokalnych;
ograniczona elastyczność przychodów zważywszy na znaczny udział miasta w finansowaniu istotnych zadań oraz potrzeby związane z poprawą stanu podstawowej infrastruktury;
koncentracja gospodarki na sektorze morskim, w którym pracuje 12% ogółu zatrudnionych.

Pomimo potrzeb dotyczących infrastruktury i pewnej finansowej presji z powodu reform administracyjnych w Polsce agencje ratingowe spodziewają się, że Zarząd Miasta będzie rozważnie zarządzać kosztami operacyjnymi i inwestycyjnymi i nie dopuści do jakiegokolwiek istotnego pogorszenia jego wyników finansowych.

Raporty agencji ratingowych opisują także gospodarkę w mieście i regionie na tle kraju, środowisko polityczne i administracyjne, działalność budżetową i wymagania finansowania, zadłużenie i płynność.

Zdaniem gencji ratigowych lokalna gospodarka w dużej mierze zależy od przemysłu morskiego. Jednakże sektor ten wykazał stały wzrost wynikający ze znacznego zróżnicowania, przy stagnacji, a nawet spadku odnotowywanym w niektórych podsektorach, co wyrównywane było wzrostem innych branż. Korzystne położenie geograficzne Szczecina jako ośrodka transportowego w regionie Morza Bałtyckiego powinno stanowić siłę napędową dalszego wzrostu w momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Aby jednak skorzystać z członkostwa Miasto musi zmodernizować istniejącą infrastrukturę.

Miasto posiada dobrą płynność dzięki zcentralizowanemu systemowi zarządzania gotówką, codziennego kontrolowania dochodów i wydatków poprzez skomputeryzowany system nadzoru oraz dzięki łatwo dostępnym funduszom w postaci linii kredytowej. Ponieważ wpływy i wydatki dają się w dużej mierze przewidzieć oraz zarządzanie nimi zgodne jest ze średnioterminowymi prognozami, potrzeby mogące wpłynąć na płynność dają się przewidzieć ze znacznym wyprzedzeniem.

W najbliższej przyszłości, zapotrzebowanie Miasta na inwestycje będzie wynikało z przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej i konieczności modernizacji infrastruktury w celu wykorzystania doskonałego położenia geograficznego. Największym przedsięwzięciem inwestycyjnym realizowanym w Szczecinie w ramach programu inwestycyjnego 2001-2004 jest budowa obwodnicy. wraz z budową dwóch mostów, co ma na celu zmniejszenie zatłoczenia w centrum miasta. Do innych przedsięwzięć inwestycyjnych należą budowa mostu portowego oraz drogi do granicy niemieckiej, a także budowa oczyszczalni ścieków. Władze Szczecina planują, a w niektórych przypadkach są pewne w kwestii uzyskania współfinansowania projektów inwestycyjnych ze środków rządu centralnego, Banku Światowego oraz UE.

Ocena wiarygodności kredytowej Miasta - rating