|
Struktura funkcjonalno-przestrzenna miasta ukształtowała się historycznie w dostosowaniu do naturalnych warunków ujściowego odcinka Odry. Średniowieczne Stare Miasto, XIX-wieczne Śródmieście oraz ok. 60% struktury miasta współczesnego znajduje się po lewej stronie Odry. Dzielnica Prawobrzeże, włączona do Szczecina dopiero w połowie XX wieku, a intensywnie rozbudowana w latach 70. skupia ok. 25% potencjału miasta. Obie części rozdziela szeroka dolina Odry (zwana Międzyodrzem) z dwoma głównymi ramionami rzeki: Odrą Zachodnią i Regalicą. Od północnego wschodu w granicach miasta leży ogromne jezioro Dąbie. W dolinie o wybitnych, współcześnie docenianych walorach ekologicznych jest zlokalizowany port szczeciński i znaczny potencjał przemysłowy oraz największe skupiska miejsc pracy. Od północy, wschodu i południa Szczecin jest otoczony wzniesieniami morenowymi w większości porośniętymi lasami, które - wraz z jez. Dąbie - stanowią naturalne zakończenie struktur urbanistycznych i cenne tereny rekreacyjne dla mieszkańców. Współczesne procesy urbanizacyjne powodują żywiołowe rozlewanie się miasta w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim, przede wszystkim poza granicami administracyjnymi Szczecina. W skali mikroregionalnej Szczecin stanowi centrum Szczecińskiego Zespołu Miejskiego (SZM) z biegunami w Stargardzie, Goleniowie, Gryfinie i Policach. Śródmieście i Międzyodrze. Obszary Śródmieścia i Międzyodrza stanowią tereny o bardzo dużym zróżnicowaniu funkcjonalnym i fizjonomicznym. Wypełniają je jednorodne zespoły zabudowy mieszkalnej (głównie powojennej) oraz struktury wielofunkcyjne o przewadze usług i mieszkalnictwa w obrębie osiedli Łękno, Niebuszewo Bolinko, Drzetowo, Północ, Turzyn i Nowe Miasto. W strefie przyodrzańskiej, w obrębie osiedla Drzetowo Grabowo znajdują się obiekty związane z gospodarką morską, głównie przemysłem stoczniowym, stanowiące południowe ogniwo pasma przemysłowego sięgającego aż do Polic. Na południu dzielnicy natomiast (w rejonie ul. Kolumba), w dawnych obiektach poprzemysłowych, koncentruje się handel hurtowy i wielkogabarytowy. Północną część Międzyodrza zajmuje port wraz ze składami i przemysłem towarzyszącym. W części południowej dominującym elementem zagospodarowania są, wymagające ochrony, łąki, łęgi i lasy wraz z systemem kanałów w obrębie Wyspy Puckiej i Ostrowa Bryneckiego. Znaczącą część obszaru południowego Śródmieścia zajmują koszary i tereny wojskowe w rejonach ulic Narutowicza, Potulickiej, Sowińskiego i Kusocińskiego, częściowo przejęte przez wyższe uczelnie. W ścisłym centrum miasta, na terenach zabudowy XIX-wiecznej, wszczęto proces renowacji. Obecnie działania realizacyjne i projektowe prowadzone przez miasto dotyczą dwóch kwartałów w rejonie ul. Bolesława Śmiałego. Władze miasta podpisały także umowę z inwestorami komercyjnymi na renowację części tzw. kwartałów centralnych w sąsiedztwie pl. Zamenhofa. Odbudowywane są dawne struktury staromiejskie na historycznym planie parcelacyjnym na Podzamczu. Najpoważniejszymi ofertowymi terenami inwestycyjnymi, czekającymi na inwestorów komercyjnych, są: rejon Bramy Portowej, obszar przy centrum PAZIM w rejonie ul. Wyzwolenia, tereny przy pl. Batorego i ul. Dworcowej, teren po dawnej "Kaskadzie" i jego przedłużenie wzdłuż ul. Obrońców Stalingradu, tereny w rejonie ul. Pod Bramą i Bulwaru Piastowskiego oraz obszar Łasztowni i Kępy Parnickiej, obszary targowisk w rejonie ulic Staszica i Kołłątaja oraz Bohaterów Warszawy, teren wzdłuż ul. Wyszaka, a także znaczna ilość mniejszych nieruchomości przeznaczonych na tzw. zabudowę plombową. Brak zabudowy na wymienionych terenach inwestycyjnych, a także nieudane realizacje obiektów z lat 70. (m.in. 11-kondygnacyjne bloki mieszkalne w otoczeniu pl. Żołnierza Polskiego i Jasnych Błoni, przy ulicach Wojska Polskiego i Wyszyńskiego, zbyt wysoka zabudowa w rejonie ulic 3 Maja, Podgórnej) burzą ład kompozycyjny miasta jako całości. Szczególnie jaskrawo jest to widoczne przy wjeˇdzie do lewobrzeżnej części miasta, a także w bezpośrednim otoczeniu Odry. Zdecydowanie korzystniej na tym tle wyglądają najnowsze realizacje, głównie budownictwa plombowego, respektujące wymogi historycznego sąsiedztwa. Warunki życia w Śródmieściu, głównie w centrum, wymagają naprawy. Problem dotyczy przede wszystkim środowiska mieszkalnego w przeważającej części zabudowy XIX-wiecznej. W środowisku tym, wewnątrz wybetonowanych i pozbawionych zieleni kwartałów zabudowy, często występuje zagospodarowanie uciążliwe w formie magazynów, hurtowni, dużych zespołów garaży naziemnych. Znaczącą uciążliwość zamieszkiwania w centrum powodują hałas i zanieczyszczenie powietrza spalinami oraz ogrzewaniem piecowym. Główne ulice Śródmieścia: Wyzwolenia, Piastów, Wojska Polskiego, Piłsudskiego z konieczności stanowią trasy dla ruchu tranzytowego, w ruchu komunikacyjnym daje się zauważyć przewagę transportu prywatnego nad publicznym. Dzielnica Północ Struktura przestrzenna dzielnicy Północ charakteryzuje się pasmową dyspozycją terenów:
Na Wysoczyźnie Warszewskiej rozlokowana jest zabudowa przede wszystkim o funkcji mieszkaniowej. Struktura przestrzenna tej zabudowy charakteryzuje się wysoką intensywnością wykorzystania terenów położonych przy kolejowej obwodnicy śródmiejskiej (osiedla wielorodzinne Książąt Pomorskich, Bandurskiego, Drzetowo) oraz niską intensywnością zabudowy w północnej części dzielnicy (osiedla jednorodzinne Żelechowa, Warszewo, Bukowo, Golęcino, Skolwin). Założenia urbanistyczne, takie jak układ przestrzenny i zabudowa w rejonie ul. Inwalidzkiej (Skolwin), w rejonie ulic: Kościelna, Nehringa (Stołczyn) czy w rejonie ulic: Szczecińska, Poznańska (Warszewo) znajdują się pod ochroną konserwatorską. Zagospodarowanie terenów położonych bezpośrednio wzdłuż lewego brzegu rzeki Odry to w wielu miejscach obraz substandardu przestrzennego. Złożyło się na to wiele przyczyn, m.in. żywiołowy rozwój miasta na przełomie XIX i XX wieku, a głównie budowa dużych zakładów przemysłowych i towarzyszącej im substandardowej zabudowy mieszkaniowej. Powstała nieprzerwana zabudowa kilkukilometrowego, wąskiego pasma wzdłuż rzeki, posiadająca niekorzystne warunki bioklimatyczne, szczególnie intensywnie zanieczyszczana przez emisję zakładów przemysłowych (huta, fabryka nawozów fosforowych, stocznia). Wpływ przemysłu i funkcji towarzyszących jest szczególnie odczuwalny dla mieszkańców zabudowy położonej przy ulicach: Stołczyńskiej, Karpackiej, Celulozowej, Nad Odrą, Zamkniętej, Kolejowej, Łowieckiej i Lipowej. Na terenie dzielnicy istnieją duże powierzchnie gruntów rolnych oraz tereny ogrodów działkowych stanowiących potencjalne tereny rozwojowe, przede wszystkim dla zabudowy mieszkaniowej (północna część osiedla Warszewo, południowa część osiedla Skolwin). Dużym walorem krajobrazowym dzielnicy jest urozmaicona konfiguracja terenu oraz sąsiedztwo z dużymi kompleksem leśnym, jakim jest Puszcza Wkrzańska. Zasadniczym progiem rozwojowym dzielnicy jest brak podstawowej sieci usług oraz infrastruktury technicznej. Dzielnica, poza południową częścią, wymaga nowego zainwestowania w te obiekty i urządzenia.
Dzielnica Zachód pełni funkcje mieszkaniowe, rekreacyjne, usługowe i komercyjne (ogólnomiejskie i dzielnicowe), z przewagą funkcji mieszkaniowej o średniej i dużej intensywności. Dzielnica jest przedłużeniem koncentracji usługowej i komercyjnej Śródmieścia. W środkowej części dominują usługi i wielorodzinne osiedla mieszkaniowe, część południową stanowią w większości tereny usług komercyjnych i tereny składowe, korzystające także z transportu wodnego. W zachodnich i północnych częściach zewnętrznych dzielnicy intensywność zainwestowania spada, dominują tereny niskointensywnej zabudowy jednorodzinnej i tereny zielone. Północna część dzielnicy obejmuje obszary lasów, parków, ogrodów działkowych i jednorodzinnych osiedli mieszkaniowych. Przez całą dzielnicę od północy do rzeki Odry przenika Ekologiczny System Zieleni Miejskiej. Część miejskich terenów leśnych zajmują poligony wojskowe. Za zachodnimi granicami dzielnicy i miasta, na terenach gmin Dobra i Kołbaskowo następuje gwałtowna urbanizacja (m.in. wsi Mierzyn), co grozi amorficznością całego zabudowanego pasma zachodniego od Gumieniec do granicy państwa i nieczytelnością podziałów funkcjonalnych. W północnej części dzielnicę charakteryzuje obfitość terenów zielonych o znaczeniu ogólnomiejskim, w części środkowej i południowej obszar wyróżnia się brakiem skomponowanej zieleni osiedlowej. Osiedla mieszkaniowe wielorodzinne i istniejące jednorodzinne uzyskały założoną intensywność zabudowy mieszkaniowej z niedobrą tendencją do dalszego jej zagęszczania. Niektóre osiedla cieszą się wysokim prestiżem, przede wszystkim Pogodno. Tereny nadodrzańskie (dolne Pomorzany) cechuje niefunkcjonalnie wykorzystany dostęp do rzeki. Struktura przestrzenna dzielnicy właściwie jest wypełniona. Pewne rezerwy terenowe przewidywane pod nowe osiedla mieszkaniowe to: Nowe Krzekowo, Osów Wschodni, osiedle Kapitanów (Ku Słońcu - Przygodna). Prawobrzeże Dzielnica Prawobrzeże stanowi wschodnią część miasta wykształconą w formie "palczastej" na kierunkach: do Gryfina - osiedla: Podjuchy, Żydowce-Klucz; do Stargardu Szczecińskiego i Pyrzyc - osiedla: Płonia, Śmierdnica, Jezierzyce, Wielgowo, Sławociesze; do Goleniowa - osiedla Dąbie (część wschodnia), Trzebusz, Załom. Ogniwem centralnym układu osadniczego Prawobrzeża jest zespół osiedli wielorodzinnych Zdroje, Słoneczne-Majowe-Kijewo, Bukowe-Klęskowo oraz zachodnia część osiedla Dąbie. Koncentruje on usługi dzielnicowe i ogólnomiejskie, niedostatecznie rozwinięte w stosunku do potrzeb mieszkańców. Tym dotkliwiej odczuwają oni niewystarczającą sprawność powiązań komunikacyjnych z lewobrzeżną częścią Szczecina. W dzielnicy Prawobrzeże zamieszkuje 1ŕ5 ogółu mieszkańców całego miasta. Główne funkcje dzielnicy (o znaczeniu równorzędnym) to:
Otoczenie dzielnicy wzgórzami i dużymi kompleksami leśnymi Puszczy Goleniowskiej i Szczecińskiego Parku Krajobrazowego "Puszcza Bukowa", płaski teren Międzyodrza z odnogami Odry i jeziorem Małe Dąbie, duże zróżnicowanie krajobrazowe, urozmaicona konfiguracja terenu czynią dzielnicę atrakcyjną pod względem mieszkaniowym, rekreacyjnym i turystycznym. Niska klasa czystości wód jeziora Dąbie ogranicza rozwój funkcji rekreacyjno-sportowej, możliwości intensyfikacji zagospodarowania brzegów jeziora Małe Dąbie na przystanie wodne oraz stwarza zagrożenie dla korzystających z kąpieliska "Dąbie". Niewystarczająca sieć uliczna dzielnicy oraz braki infrastruktury technicznej uniemożliwiają zainwestowanie dużych obszarów dzielnicy o potencjalnych możliwościach rozwojowych funkcji mieszkaniowej (osiedla Nad Rudzianką, Trzebusz, Żydowce i Śmierdnica) i komercyjnej. Ciekawy, częściowo zaburzony zabudową współczesną, układ kompozycyjny
osiedla Stare Dąbie, z wyodrębnionym zespołem historycznym, zdekapitalizowaną
zabudową podlegającą ochronie konserwatorskiej oraz dużymi obszarami nie
zagospodarowanych terenów komunalnych stanowi dodatkową szansę rozwojową
dzielnicy. Miasto przygotowuje obecnie program renowacji tego fragmentu
dzielnicy. |
|||
| wydrukuj
stronę |
|||