Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Szczecina

Gospodarka turystyczna

Szczecin jest jednym z bardziej atrakcyjnych turystycznie miast w Polsce. Na wysokie walory turystyczne składa się unikatowe położenie miasta u ujścia Odry do jeziora Dąbie i Zalewu Szczecińskiego, w stosunkowo niewielkiej odległości (ok. 60 km) od Wybrzeża Bałtyckiego, 150 km od Berlina i zaledwie 12 km od zachodniej granicy z Niemcami. Przez Szczecin wiedzie najkrótsza śródlądowa droga wodna z Berlina (w którym zarejestrowanych jest kilkadziesiąt tysięcy jachtów) do Bałtyku. W rejonie miasta krzyżuje się droga międzynarodowa łącząca kraje południowej Europy i Skandynawii z autostradą Berlin-Szczecin i drogami w kierunku wschodnim i Polski Centralnej.

Dużą atrakcją Szczecina, wyróżniającą go wśród innych miast w kraju, są walory krajobrazowe okolic: otoczenie miasta wzgórzami i dużymi kompleksami leśnymi puszcz i parków krajobrazowych, płaski teren Międzyodrza z odnogami Odry, licznie występujące parki miejskie z unikatowym drzewostanem, zabytki kultury materialnej, muzea, tereny portowe, interesujący układ przestrzenny miasta i jego zabudowa. Inne elementy wpływające na atrakcyjność miasta to jego znacząca rola jako głównego ośrodka administracji i usług (handel, rozwijające się funkcje targowe, nauka i kultura) oraz głównego centrum obsługi ruchu turystycznego na Pomorzu Zachodnim, z dużą koncentracją całorocznych miejsc noclegowych (45,7% wszystkich miejsc na terenie województwa skupionych jest w Szczecinie) i innych usług turystycznych i paraturystycznych. Szczecin ma ponad 4,0 tys. miejsc noclegowych całorocznych i 0,2 tys. sezonowych, co daje dość dobry wskaźnik 5 m.n./1000 mieszkańców (za Krakowem - 7,4, Katowicami - 6,0, Poznaniem - 5,6, Warszawą - 5,5). Z noclegów w Szczecinie skorzystało 188,9 tys. turystów, z czego 108,8 tys. stanowili cudzoziemcy (1995 r.). W okresie trzech letnich miesięcy kumuluje się w obiektach noclegowych 60% turystów korzystających z noclegów w ciągu całego roku. Okresowo występują niedobory miejsc noclegowych.

Dzięki wysokim walorom środowiska naturalnego województwa, coraz lepszemu zagospodarowaniu turystycznemu pasa nadmorskiego i potencjalnym warunkom rozwoju turystyki i agroturystyki, następuje wzrost atrakcyjności turystycznej i gospodarczej całego regionu zachodniopomorskiego, co jest także czynnikiem przyciągającym turystów do Szczecina. Turystyce przyjazdowej do Szczecina sprzyja rozwijająca się w ostatnich latach sieć międzynarodowych połączeń promowych, kolejowych i lotniczych (międzynarodowe lotnisko w Goleniowie o nie wykorzystanych możliwościach), stałych i sezonowych powiązań żeglugą śródlądową, także z portami w Niemczech, jak również uruchamianie nowych przejść granicznych na terenie województwa. W obszarze województwa turyści przekraczają granicę na 9 drogowych przejściach granicznych (w tym 5 pełnowymiarowych), 1 kolejowym, 1 lotniczym, 5 morskich i 3 rzecznych. Ponad 70% turystów przekraczających granicę przybywa do Szczecina korzystając z noclegu bądź przejeżdżając tranzytem. W latach 1991-1996 dynamika wzrostu w ruchu przyjazdowym wyniosła ponad 90%. Uruchamianie nowych przejść granicznych i usprawnienie odpraw przyczyni się do przewidywanego dalszego wzrostu ruchu turystycznego, szczególnie po przyłączeniu Polski do Unii Europejskiej.

Oprócz wymienionych czynników stymulujących rozwój turystyki przyjazdowej istnieją czynniki ograniczające możliwości wzrostu ruchu turystycznego i rozwój zagospodarowania turystyczno-rekreacyjnego w mieście, wynikające z uwarunkowań przestrzennych lub niedoinwestowania. Są to: zbyt mała ilość tanich obiektów noclegowych dostosowanych do potrzeb turystów krajowych, brak bazy noclegowej i obiektów gastronomicznych przy głównych trasach wjazdowych do miasta, brak zagospodarowania terenów w urządzenia obsługi turystyki w rejonie dworców PKP i PKS w Śródmieściu oraz w rejonie przesiadkowego dworca PKP w Dąbiu, ograniczona dostępność brzegowa Odry i jez. Dąbie Małe dla zagospodarowania turystycznego, słabo rozwinięte zaplecze lądowe i wodne dla rozwoju jachtingu oraz innych sportów wodnych, zły stan czystości wód Odry i jej dopływów, jeziora Dąbie i Zalewu Szczecińskiego, mała ilość parkingów, szczególnie dla autokarów, mało atrakcyjna oferta urządzeń sportowych oraz brak urządzeń do organizowania masowych imprez rozrywkowych, ekstensywne zagospodarowanie terenów rekreacyjnych przywodnych, ograniczona pojemność istniejących kąpielisk, brak atrakcyjnego zagospodarowania Wałów Chrobrego, rejonu Zamku Książąt Pomorskich i ciągu bulwarów nadodrzańskich, niedostateczna jeszcze estetyka niektórych fragmentów miasta odwiedzanych przez turystów, zbyt mało elementów podkreślających morski charakter miasta, nie wykorzystane możliwości zagospodarowania turystycznego i usługowego parków i dużych kompleksów zieleni na obrzeżach miasta. Źle jest oceniana przez turystów (szczególnie zagranicznych) komunikacja i telekomunikacja w mieście, a przez turystów krajowych - wysokie koszty noclegów i wyżywienia.

Istotnym elementem wpływającym na rozwój turystyki i zapotrzebowania społecznego na tę formę wypoczynku ma wydłużanie się czasu wolnego od pracy, wzrost ruchliwości społeczeństwa i fakt, że turystyka przestaje być elitarną formą spędzania wolnego czasu, a staje się ważną i dochodową dziedziną gospodarki. Miasto ma jeszcze nie w pełni wykorzystane możliwości rozwoju tego sektora gospodarki. Są nimi przede wszystkim rezerwy terenowe i warunki przestrzenne do intensyfikacji i rozwoju infrastruktury turystycznej.