Pomniki i tablice w Szczecinie

aleja Wojska Polskiego 250, pomnik JÓZEFA HALLERA, Zygmunt Wujek, 2007r.

Przy placu apelowym na terenie koszar 12. Brygady Zmechanizowanej. Piaskowiec szydłowiecki, brąz, żeliwo patynowane (rzeźba, tablice), beton, okładziny z piaskowca (cokół), wys. ok. 400 cm (z postumentem ok. 580 cm). Projekt i realizacja – dr Zygmunt Wujek. Wykonany z inicjatywy płk w st. spocz. Bolesława Z. Pawłowskiego, żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Szczecin, płk Wojciecha Klimasa, mjr rez. Marka Słowika oraz mgr Anny Idkowiak, odsłonięty 15 maja 2007 r. Prace nad realizacją pomnika trwały kilka miesięcy i w większości wykonane zostały w koszalińskiej pracowni rzeźbiarza. Jedynie brązowe i żeliwne fragmenty rzeźby (głowa, ręce, pas, szabla, guziki, tablice oraz litery), powstały poza miejscem pracy artysty – w odlewni Doroty Wojcieszak-Mrozińskiej w Pleszewie. Uroczystego odsłonięcia monumentu, w trakcie obchodów corocznego święta szczecińskiej brygady, dokonali wnuczka generała Józefa Hallera – Ewa Haller oraz ostatni prezydent na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Wśród zaproszonych na tę uroczystość gości obecny był również Jacek Kotas, podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Przed rozpoczęciem prac nad pomnikiem pod uwagę brano również inny projekt, autorstwa prof. Ryszarda Wilka, zakładający wykonanie brązowego popiersia generała Józefa Hallera i wkomponowanie go w granitową ścianę, kształtem przypominającą flagę lub morze. Ostatecznie decyzją Komitetu Budowy do realizacji wybrano projekt dr. Zygmunta Wujka. Monument powstał dzięki ofiarom indywidualnym wielu szczecinian (m.in. żołnierzy i kombatantów) oraz znacznemu wsparciu sponsorów. Obecnie rozważana jest koncepcja przeniesienia rzeźby poza teren jednostki wojskowej. – Pomnik przedstawia postać generała Józefa Hallera, ukazanego w mundurze hallerczyków, z rogatywką na głowie oraz z szablą w pochwie w lewej dłoni. Mundur spięty pasem, na piersi i klapach kieszeni widoczne guziki z wizerunkiem orła. Wokół stóp generała wykute w kamieniu elementy symbolizujące pole bitwy – samolot, działo, fragment czołgu, krzyż oraz wiszący na nim hełm, stanowiący czytelny znak prowizorycznej żołnierskiej mogiły. Poniżej rzeźby, na frontowej ścianie cokołu, umieszczona tablica z piaskowca szydłowieckiego, z napisem: „GENERAŁ/ JÓZEF/ HALLER/ 13 VIII 1873/ 04 VI 1960”. Z tyłu postumentu, w części górnej, zawieszona tablica z żeliwa, poświęcona inicjatorom budowy pomnika. Widnieją na niej słowa: „Z INICJATYWY/ PŁK W ST. SPOCZ. BOLESŁAWA/ Z. PAWŁOWSKIEGO/ ŻOŁNIERZY/ ARMII KRAJOWEJ/ OKRĘGU SZCZECIN/ PŁK WOJCIECHA/ KLIMASA DOWÓDCY/ 12. BZ MJR REZ MARKA/ SŁOWIKA ORAZ/ MGR ANNY IDKOWIAK, AUTORA POMNIKA DR ZYGMUNTA/ WUJKA/ POMNIK ODSŁONIĘTO/ W 90. ROCZNICĘ/ UTWORZENIA/ ARMII POLSKIEJ/ WE FRANCJI/ SZCZECIN 15 MAJA/ 2007 R.”. Po bokach postumentu wmurowane w podłoże metalowe tablice (po trzy z każdej strony), na których zamieszczono m.in. cytaty z wypowiedzi Józefa Hallera do żołnierzy. Począwszy od frontu z lewej strony: „DLA CIEBIE/ POLSKO/ I DLA TWOJEJ/ CHWAŁY”, „HONOR POLAKÓW/ BÓG/ MI POWIERZA/ ODDAM GO/ BOGU/ BEZ SKAZY”, „SŁUŻBA OJCZYŹNIE/ I NARODOWI/ JEST MOIM/ PRAWEM”, od frontu z prawej strony: „23 • 06 • 1996 R. NA/ WAŁACH CHROBREGO/ W SZCZECINIE/ PREZYDENT RP/ WRĘCZYŁ SZTANDAR/ 12 BZ”, „10 • V • 1996 R. NADANO/ 12 BRYGADZIE/ ZMECHANIZOWANEJ/ IMIĘ GEN. BRONI/ JÓZEFA HALLERA”, „WOLA NARODU/ JEST MOIM/ PRAWEM”. Przed pomnikiem, na granitowym, ok. półmetrowym murku, widoczny napis „W WAS JEST POLSKA”. – Józef Haller ur. 13.08.1873 w Jurczycach k. Krakowa, zm. 4.06.1960 r. w Londynie. Generał broni, legionista, działacz polityczny i społeczny. W latach 1918-1919 organizator i dowódca Armii Polskiej we Francji. Dowodząc oddziałami Frontu Pomorskiego przejął od Niemców Pomorze, a 10 lutego 1919 r. dokonał w Pucku uroczystych zaślubin Polski z morzem. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji, a po jej kapitulacji do Anglii, gdzie w latach 1940-1943 pełnił funkcję ministra oświaty w rządzie Władysława Sikorskiego. Po wojnie pozostał na emigracji.