ul. Jacka Soplicy, lapidarium i tablica MIEJSCE PAMIĘCI PO DAWNYM CMENTARZU ŻYDOWSKIM, Zbigniew Abrachamowicz, 1988 r.
ul. Jacka Soplicy/Ojca Beyzyma – lapidarium (Wymiar: 250cm x 190cm) i tablica (wymiar: 35cm x 95cm). W 1988 r. na terenie byłego cmentarza żydowskiego wzniesiony został pomnik, zaprojektowany przez mgr Zbigniewa Abrahamowicza. Lapidarium tworzą ocalałe macewy, na których można jeszcze odczytać fragmenty inskrypcji. Na tablicach umieszczono napisy w języku polskim i hebrajskim „Tu znajdował się cmentarz żydowski od 1821 do 1962r.”. Cmentarz Żydowski w Szczecinie powstał w 1816 roku, choć niektóre źródła datują ten fakt na 1821 rok wraz z powołaniem do życia Żydowskiego Towarzystwa, przekształconego z czasem w Gminę Żydowską w Szczecinie. Kilka lat później teren nekropolii ogrodzono. Pod koniec I wojny światowej cmentarz osiągnął powierzchnię blisko pół hektara. Po rozbudowie pobliskiej ulicy Leszczyńskiego w okresie międzywojennym likwidacji uległo ogrodnictwo cmentarne, a obszar nekropolii zmniejszono. 10 listopada 1938 roku, w czasie „Nocy kryształowej”, hitlerowcy podpalili kaplicę cmentarną i zbezcześcili groby. W wyniku zniszczeń budynek rozebrano na początku 1939 roku od poziomu piwnicy. Podczas II wojny światowej cmentarz był praktycznie nienaruszony, co znajduje potwierdzenie we wspomnieniach niemieckich mieszkańców Szczecina. W czasach PRL władze miasta dążyły do zamknięcie cmentarza żydowskiego i kierowania pochówków osób wyznania mojżeszowego na Cmentarz Centralny przy ul. Ku Słońcu. Teren nekropolii przy ul. Ojca Beyzyma w lipcu 1946 roku oddano pod opiekę lokalnej gminie żydowskiej, jednak bez prawa pochówku. Zakaz ten był jednak ustawicznie łamany. Spór o funkcje grzebalne ciągnął się przez lata i znalazł swój finał dopiero w 1962 roku, kiedy Miejska Rada Narodowa ostatecznie zamknęła cmentarz. W maju 1962 roku przy ul. Ojca Beyzyma odbył się ostatni pogrzeb. Dla Żydów Szczecina i okolic wyznaczono kwaterę na Cmentarzu Centralnym. W 1982 roku na mocy ugody pomiędzy Urzędem ds. Wyznań oraz Związkiem Religijnego Wyznania Mojżeszowego, dokonano ekshumacji szczątków i przeniesienia ich na Cmentarz Centralny. Sześć lat później na terenie byłego cmentarza utworzone zostało lapidarium.
|
